Η προστατευόμενη περιοχή
Η Γυάρος / Η προστατευόμενη περιοχή
Η Γυάρος αποτελεί μια όαση άγριας φύσης και ζωής που ελάχιστοι γνωρίζουν.
Στις παραλίες του νησιού ζει και αναπαράγεται το 10% περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού της Μεσογειακής Φώκιας Monachus monachus και στις απόκρημνες, βραχώδεις πλαγιές του φωλιάζει η δεύτερη μεγαλύτερη αποικία του Μύχου Puffinus yelkouan στον κόσμο και πολλά ακόμα θαλασσοπούλια. Κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας «αναπνέουν» τα λιβάδια Ποσειδωνίας και οι κοραλλιογενείς «κήποι» της τραγάνας, που συνθέτουν ένα ζωογόνο οικοσύστημα στο οποίο βρίσκουν καταφύγιο εκατοντάδες οργανισμοί. Η στεριά φιλοξενεί μια πλούσια βιοκοινότητα, όπου μόνο εδώ θα συναντήσετε το μαύρο φίδι της Γυάρου. Από το 2011 η σημασία της βιοποικιλότητα της Γυάρου αναγνωρίστηκε και το νησί και η θαλάσσια περιοχή γύρω από αυτό εντάχθηκε θεσμικά στο πανευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000.
Όμως η προσπάθεια για την περαιτέρω προστασία του νησιού δεν σταμάτησε εκεί. Η «Επιτροπή Συνδιαχείρισης της Γυάρου» με όραμα τη δημιουργία μιας πρότυπης θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής πρότεινε μέτρα προστασίας και διαχείρισης του οικοσυστήματος της Γυάρου. Στόχος είναι η αποτελεσματική προστασία του φυσικού πλούτου και η στήριξη της ήπιας ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής. Το 2019 το ελληνικό κράτος υιοθέτησε τα μέτρα αυτά και η Γυάρος θεσμοθετήθηκε ως Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή.
Για την Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή, με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία, ισχύουν τα παρακάτω:
Χερσαίες Ζώνες
Ζώνη Χ1
Σε όλη την έκταση της Ζώνης Χ1 επιτρέπονται: α) Η επιστημονική έρευνα των στοιχείων του οικοσυστήματος με την προϋπόθεση ότι δεν δημιουργούνται προβλήματα υποβάθμισης στα οικοσυστήματα και στους πληθυσμούς των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας και εξασφαλίζεται ο μέγιστος βαθμός προστασίας της φύσης και του τοπίου. β) Η εκτέλεση έργων και εργασιών που αποσκοπούν στη βελτίωση, διατήρηση ή/και αποκατάσταση των χαρακτηριστικών του οικοσυστήματος
Ζώνη Χ2
Σε όλη την έκταση της Ζώνης Χ2 ισχύουν τα αναφερόμενα για την περίπτωση της Ζώνης Χ1 και επιπλέον επιτρέπονται: α) Δράσεις και έργα αποκατάστασης και ανάδειξης του ιστορικού τόπου και των κτιρίων και εγκαταστάσεων, με βάση την υπουργική απόφαση ΔΠΑ/11131/17-9-2001 (Δ’ 772). β) Η επίσκεψη και η ξενάγηση επισκεπτών, μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας, με σκοπό την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την παρατήρηση της φύσης και την αναψυχή. Με απόφαση του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κυκλάδων, Κεντρικού Αιγαίου (νυν Ο.ΦΥ.ΠΕΚ.Α.), είναι δυνατό να καθοριστούν ειδικά διαμορφωμένες διαδρομές για τη διακίνηση των επισκεπτών. γ) Η αποβίβαση και επιβίβαση επισκεπτών μόνο από τον προβλήτα στον όρμο των φυλακών.
Ζώνη Χ3
Σε όλη την έκταση της Ζώνης Χ3 ισχύουν τα αναφερόμενα για την περίπτωση της Ζώνης Χ1 και επιπλέον επιτρέπονται: α) Εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των υφιστάμενων κτισμάτων καθώς και των υφιστάμενων μονοπατιών. β) Η επίσκεψη και η ξενάγηση επισκεπτών, μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας, με σκοπό την περιβαλλοντική εκπαίδευση, την παρατήρηση της φύσης και την αναψυχή. Με απόφαση του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κυκλάδων, Κεντρικού Αιγαίου (νυν Ο.ΦΥ.ΠΕΚ.Α.), είναι δυνατό να καθοριστούν ειδικά διαμορφωμένες διαδρομές για τη διακίνηση των επισκεπτών. γ) Η εγκατάσταση υπαίθριων μη μόνιμων κατασκευών όπως ενδεικτικά: ενημερωτικές πινακίδες, χώροι ξεκούρασης, παρατηρητήρια φύσης.
Θαλάσσιες Ζώνες
Ζώνη Θ1α
Σε όλη την έκταση της ζώνης Θ1 ισχύουν τα αναφερόμενα για την περίπτωση της Ζώνης Χ1. Κάθε μορφή αλιείας απαγορεύεται. Ειδικότερα στην υπο-ζώνη Θ1α επιτρέπεται η διέλευση σκαφών στις περιπτώσεις αυτών που σχετίζονται με δράσεις που επιτρέπονται στην ζώνη Χ1.
Ζώνη Θ1β
Ειδικότερα στην υπο-ζώνη Θ1β επιτρέπονται: α) Η διενέργεια οργανωμένων καταδυτικών δραστηριοτήτων αναψυχής, βάσει της κείμενης νομοθεσίας. β) Η αγκυροβολία των σκαφών που διέρχονται εντός της ζώνης αυτής αποκλειστικά στα ειδικά τοποθετημένα αγκυροβόλια που θα βρίσκονται στους όρμους των Φυλακών, αλλά και στον όρμο Φυλλάδας και μόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας. γ) Η διέλευση όλων των σκαφών, με ταχύτητα έως 10 κόμβους.
Ζώνη Θ2
Σε όλη την έκταση της ζώνης Θ2 ισχύουν τα αναφερόμενα για την περίπτωση της Ζώνης Χ1. Κάθε μορφή αλιείας απαγορεύεται. Επιτρέπονται: α) Η διέλευση όλων των σκαφών, με ταχύτητα έως 10 κόμβους, πλην των σκαφών που μεταφέρουν επικίνδυνα φορτία (τοξικά, απόβλητα, καύσιμα, κ.λπ.). β) Η αγκυροβολία των σκαφών τα οποία σχετίζονται με δράσεις που επιτρέπονται στην ζώνη Χ1, σε ειδικά τοποθετημένα αγκυροβόλια.
Ζώνη Θ3
Σε όλη την έκταση της Ζώνης Θ3 ισχύουν τα αναφερόμενα για την περίπτωση της Ζώνης Χ1. Κάθε μορφή αλιείας απαγορεύεται. Επιτρέπεται η διέλευση όλων των σκαφών, πλην εκείνων που μεταφέρουν επικίνδυνα φορτία (τοξικά, απόβλητα, καύσιμα, κ.λπ.), με ταχύτητα έως 10 κόμβους.
Περιοχή Natura 2000
Η προστατευόμενη περιοχή του δικτύου Natura 2000, ΕΖΔ-ΖΕΠ «Νήσος Γυάρος και Θαλάσσια Ζώνη» (Κωδικός: GR4220033), έχει συνολική έκταση 260,37 τ.χλμ., εκ των οποίων το 93.2% αντιστοιχεί στην θαλάσσια περιοχή γύρω από το νησί της Γυάρου.
Στη Γυάρο έχει καταγραφεί πληθώρα από είδη χλωρίδας και πανίδας:
- περίπου 240 είδη και υποείδη χλωρίδας, συμπεριλαμβανομένου του ενδημικού είδους των δυτικών Κυκλάδων Fritillaria obliqua subsp. tuntasia
- 2 προστατευόμενα είδη θηλαστικών, η Μεσογειακή Φώκια και το Ρινοδέλφινο
- περισσότερα από 30 είδη ορνιθοπανίδας – σημαντικά αναπαραγόμενα είδη είναι ο Μύχος, ο Θαλασσοκόρακας, ο Σπιζαετός, ο Μαυροπετρίτης και η Αετογερακίνα
- 5 είδη ερπετών, συμπεριλαμβανομένου του Φιδιού της Γυάρου, του οποίου ο πληθυσμός της Γυάρου αποτελεί τον μοναδικό ελληνικό πληθυσμό
- τουλάχιστον 45 είδη ασπονδύλων – περίπου 23 κολεόπτερα, 5 χειλόποδα, 8 αράχνες, 1 σκορπιός και 20 είδη χερσαίων μαλάκιων, εκ των οποίων 19 χερσαία σαλιγκάρια και 1 σαλιγκάρι του γλυκού νερού
- πλήθος από είδη ψαριών, όπως Σκάροι, Στήρες, Σάλπες, Γερμανοί, Μελανούρια, Κακαρέλοι και Μπαρμπούνια
Στην προστατευόμενη περιοχή καταγράφονται συνολικά δεκαέξι (16) φυσικοί τύποι οικοτόπων (Τ.Ο.), εκ των οποίων 13 του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και τρεις (3) εθνικής σημασίας (ΕΚΧΑ 2016):
- 9620: Κοίτη ποταμού χωρίς βλάστηση (εθνικής σημασίας)
- 9320: Δάση με Olea και Ceratonia
- 8260: Adiantetalia: Acrocladio-Adiantetum σε σχιστόλιθο (Τ.Ο. εθνικής σημασίας)
- 8250: Βραχώδες υπόστρωμα που δεν καλύπτεται από βλάστηση (Τ.Ο. εθνικής σημασίας)
- 6220*: Ψευδοστέπα με αγροστώδη και μονοετή φυτά από Thero-Brachypodietea
- 5420: Φρύγανα με Sarcopoterium spinosum
- 5330: Θερμομεσογειακές και προερημικές λόχμες
- 3140: Σκληρά ολιγο-μεσοτροφικά ύδατα με βενθική βλάστηση χαροειδών σχηματισμών με Chara spp.
- 1430: Αλο-νιτρόφιλες λόχμες (Pegano-Salsoletea)
- 1410: Μεσογειακά αλίπεδα (Juncetalia maritimi)
- 1240: Απόκρημνες βραχώδεις ακτές με βλάστηση στη Μεσόγειο με ενδημικά Limonium spp.
- 1160: Αβαθείς κολπίσκοι και κόλποι
- 1170: Ύφαλοι
- 1110: Αμμοσύρτεις που καλύπτονται διαρκώς από θαλάσσιο νερό μικρού βάθους
- 8330: Θαλάσσια σπήλαια εξ ολοκλήρου ή κατά το ήμισυ κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας
- 1120*: Εκτάσεις θαλάσσιας βλάστησης με Posidonia (Posidonion oceanicae)
* τύπος οικοτόπου προτεραιότητας
Ο υποθαλάσσιος πλούτος της Γυάρου (Πηγή: Γ. Ίσσαρης)
Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για την προστατευόμενη περιοχή της Γυάρου από βίντεο που έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος CYCLADES LIFE.
Υλοποίηση
